Dirigent Pierre Bleuse: verzoener met het heden
Twee jaar geleden gooide een lockdown nog roet in de muzikale plannen. In juni neemt de Franse dirigent Pierre Bleuse Symfonieorkest Vlaanderen dan eindelijk mee in een programma dat Mozart, Haydn en Roussel combineert. Tijdens een onlinegesprek schetst hij enthousiast zijn ideeën en vooruitzichten. De wisselwerking tussen heden en verleden is daarbij één van zijn stokpaardjes.
“Muziek is voor mij een noodzaak” benadrukt Pierre Bleuse. “Leven zonder kan écht niet, dat voelde ik als kind al. Uitdrukken waar geen woorden voor zijn, een manier om het onzichtbare te ontmoeten: zo voelt het voor mij. En er schuilt ook een zekere spiritualiteit in. Het zijn allerpersoonlijkste gedachten die ik dan deel. Muziek laat me toe mezelf te verkennen, en vragen te stellen bij het onvatbare. Maar het gaat ook over communicatie, over het doorgeven van kennis, van een patrimonium. Creatie – het verkennen van nieuw werk samen met een componist – blijft echter het summum. Voeg daar nieuwsgierigheid en verbeelding aan toe, en alles is mogelijk.”
Se réconcilier avec la nouveauté
Vanaf het seizoen 2023−24 krijgt Pierre Bleuse het voorrecht het Ensemble Intercontemporain (EIC) te gaan leiden, een van de toonaangevende spelers op vlak van hedendaags klassiek. “In 2025 staat de in 1925 geboren oprichter Pierre Boulez centraal” zegt hij. “En een jaar later vieren we 50 jaar EIC. Het wordt geen loutere herneming van iconische werken, maar wél het geven van het woord aan nieuwe, jonge componisten én uitvoerders. Ik zie het als mijn missie om een klassiek publiek en hedendaagse muziek met elkaar te verzoenen. ‘Se réconcilier avec la nouveauté’, zo zou ik het willen omschrijven, het aanknopen van contacten met de componisten die ons als verkenners van de toekomst een muzikale spiegel voorhouden.
Die band met het hedendaagse straalt ook af op mijn benadering van barokmuziek, of op een partituur van Mozart of Haydn. Op zo’n moment probeer ik me los te maken van de paden die ik al bewandeld heb, en ook deze muziek te benaderen als een nieuwe creatie. Dat betekent opnieuw op zoek gaan naar de essentie, en de Urtext van een werk bevragen. Zo’n gedrukte versie van de partituur is bedoeld om de oorspronkelijke intenties van de componist zo exact mogelijk te reproduceren, zonder toegevoegd of gewijzigd materiaal, ondersteund door een uitgebreid voetnotenapparaat. Maar het mag geen bijbel zijn. Oude muziek benader ik zoals hedendaags repertoire: als iets dat leeft! Dat vraagt veel, maar het zorgt voor frisheid weg van een routineuze uitvoering. Tibor Varga, één van mijn docenten viool, laste tijdens zijn carrière bijvoorbeeld lange pauzes in tussen zijn tournees om niet telkens weer hetzelfde concerto te moeten spelen. En Pierre Boulez voerde werken dikwijls maar om de drie jaar uit. Die benadering – die afwisseling tussen oud en nieuw – houdt mij scherp om telkens weer ook het gekende repertoire te (her)ontdekken.”
Nederigheid
Pierre Bleuse begon als violist. Toch wist hij dat dit slechts een parcours was naar iets dat hij al sinds z’n vierde verlangde: dirigeren. “Het voelde altijd al vanzelfsprekend aan”, zo lacht hij. “Het voelde als dé manier om de emoties die ik altijd al had ervaren bij het luisteren naar muziek, te veruitwendigen en richting te geven. Uit respect voor het métier heb ik tot 2010 gewacht om mijn kinderdroom te realiseren. Dat jaar nam de Finse pedagoog en dirigent Jorma Panula mij onder zijn vleugels. Een man van weinig woorden, maar zijn stem was beslissend om me volop in dit nieuwe leven als ‘chef d’orchestre’ te wagen. Panula wees erop dat wat je doet voor het orkest ook ten dienste moet staan van dat orkest. Een les in nederigheid. Wist je dat aan te vullen met oprechtheid, ernst in de voorbereiding én een efficiënte aanpak, dan zat je goed. Eerlijkheid en bescheidenheid zijn dus zeker twee kernbegrippen die ik heb meegenomen uit Finland, en die ik elke dag probeer waar te maken.”
Ruimte voor experiment
Pierre Bleuse kijkt uit naar de samenwerking met Symfonieorkest Vlaanderen. Zoals altijd wil hij ook hier de musici alle kansen geven en het beste uit hen halen. “Wie mij kent, weet dat ik snel vanuit een sterke overtuiging een muzikale richting voorstel met de nodige ruimte voor experiment. Ik zie mezelf als een gids die aandachtig luistert naar de wensen van het orkest, als iemand die zuurstof brengt. Vanuit die rol verenig ik de verschillende individuele energieën binnen een orkest om dan op een bepaald moment dezelfde richting uit te gaan. Zelfs na al die jaren blijft dat magisch, zeker als je weet dat het gebeurt tijdens een eerste allesbepalende ontmoeting van nauwelijks drie minuten. Vanuit de kracht van de muziek ga ik aan de slag om iedereen mee te nemen in dienstbaarheid voor de partituur, het leven van alledag overstijgend. Wonderbaarlijk, zo’n omslagmoment. Mozart, Haydn en Roussel zullen in goede handen zijn.”
Honger naar meer artikels?
Het driemaandelijkse magazine van Symfonieorkest Vlaanderen - Symfozine - brengt interviews met solisten en (gast)dirigenten, neemt je mee achter de schermen van het orkest en zorgt voor verdieping bij de concerten.
Dit artikel verscheen in Symfozine 93 (april - juni 2022) en werd geschreven door Johan Van Acker.
Vraag je gratis exemplaar aan
Ook ons drukwerk ontvangen? Stuur je adres door naar info@symfonieorkest.be